Manastiri

SOPOĆANI



Manastir Sopoćani je zadužbina Sv. Kralja Uroša I i asgrađen je u drugoj polovini trinestog vijeka. Nalazi se u dolini rijeke Raške, blizu drevnog Rasa - središta srpske srednjovjekovne države. Manastirska crkva je posvećena Sv. Trojici. U Srednjem vijeku manastir je bio napredno dugovno središte sa više od stotinu monaha. Čitav manastirski kompleks je još i danas opasan debelim bedemima. U crkvi je sahranjeno nekoliko članova kraljevske porodice Nemanjića. poslije bitke na Kosovu Turci su spalili manastir. Čak je i crkva bila ozbiljno oštećena. Obnova je usljedila u 15-om vijeku. Krajem 16. i početkom 17. vijeka manastirski život u Sopoćanima je opet bio u procvatu. Godine 1689, u periodu velikih ustanaka protiv Turaka, Turci su opet spalili manastir koji je ostao pust sve do našeg vremena. Nakon Drugog svijetskog rata u manastiru je živjelo sestrinstvo koje je ponovo oživjelo monaški život, da bi 1996 Sopoćani opet bili pratvoreni u muški manastir. Novo bratstvo sada radi na duhovnoj i materijalnoj obnovi ove važne i znamenite srednjovjekovne zadužbine.

ĐURĐEVI STUPOVI



Manastir Đurđevi stupovi zadužbina je Velikog Župana Stefana Nemanje i nalazi se na šumovitom brežuljku iznad Novog Pazara. Kompleks čine crkva Sv. Georgija, trpezarija, manastirski konaci, cisterne sa ulaznom kulom. manastir je sagrađen 80-ih godina 12 vijeka. po spoljašnjem izgledu hram je jednobrodna crkva sa trodjelnim oltarskim prostorom. Uprednjem dijelu crkve nalazile su se dve visoke kule, što je cijeloj građevini davalo romantičarski izgled. Freske koje su većim dijelom oštećene, a dijelom prenešene u Narodni muzej u Beogradu pripadaju tradiciji Komnena i vrlo su spretno bile uklopljene u arhitekturu hrama koja je posebno bila upečatljiva po kupoli nasađenoj na eliptičnoj osnovi.Propadanje ovog manastira počelo je u turskim vremenima, a doživjelo je vrhunac između dva rata u 20 vijeku. Arheološka istraživanja i restauratorski radovi preduzeti su između 1960 i 1982. godine u sklopu radova na kompleksu Starog Rasa i manastira Sopoćani. Zajedno sa njima je i ovaj manastir proglašen dijelom Svijetske kulturne baštine 1979. godine.

STUDENICA



Manastir Studenicu je u 12. vijeku sagradio Stefan Nemanja. Predstavljen je kako je građen u sedam različitih istorijskih perioda. Osim Bogorodicčne crkve, tu je i Milutinova, poznata kao Kraljeva crkva, izgrađena početkom 14. veka i crkva Svetog Nikole. Prikazani su njihov izgled, položaj, lokalitet, arhitektura, živopis, riznice i dr. Studenica (Republika Srbija, SR Jugoslavija) je kao kulturno-istorijski spomenik na Listi svijetske kulturne i prirodne bastine Uneska.
Ravno pre 800 godina otpočeta je gradnja najlijepše i umetnički najsnaznije oblikovane srpske srednjovekovne građevine. To je bila crkva posvećena Bogorodici Dobrotvorki, središnji hram studeničkog manastira. Kao jednu od svojih zadužbina podigao ju je obnovitelj i ujedinitelj srpske srednjovekovne države, veliki župan Stefan Nemanja (oko 1113-1199).
MANASTIRSKI KOMPLEKS STUDENICA
Bogorodičina crkva (Nemanjina zadužbina iz 1183-1191), Radoslavljeva priprata (iz 1228-1234),Trpezarija i biblioteka (početak 13 v.) (rekonstrukcija),Crkva sv.Nikole (pocetak 13.v.),
Zapadna kula (iz 13.v.),Kraljeva crkva (Milutinova zadužbina iz 1313/14),Manastirski konaci,Riznica. BOGORODIČINA CRKVA
Centralno mijesto u studeničkom arhitektonskom kompleksu zauzima monumentalna Bogorodičina crkva. Ona je sagrađena u poslednje dve decenije 12. veka, dok je spoljna priprata naknadno dodata. Spoljni izgled Bogorodicčne crkve, izuzev kupole, izgradjen je u duhu vladajućeg stila savremene umetnosti na zapadu - romanike - dok su arhitektonski oblici građevine, sa zasvijedenim brodom koji je nadvišen kupolom i bočnim tremovima sto podsećaju na poprečni brod, vizantijski.

ŽIČA



Ugledno duhovno središte srednjovjekovne srpske države - manastir Žiču- Dom Spasov, hram Vaznesenja podigao je kralj Stefan Prvovenčani sa svojim bratom Sv. Savom početkom XIII vijeka. Ovaj manastir po svom značaju izdvaja se od ostalih srpskih crkava i manastira jer je osnovan sa namerom da bude sedište arhiepiskopije, gdje će se krunisati kraljevi i postavljati arhiepiskopi srpske crkve. Kao ni jedan drugi srpski manastir, Žiča je doživela tragična razaranja. Prvo veće razaranje bilo je u poslednjoj deceniji XIII vijeka od strane Kumana, a zatim pod najezdom Turaka. Podizana i rušena, čuvana i napuštana, nadgrađivana i od prijatelja i od neprijatelja, Žiča danas malo liči na onu iz vremena kralja Stefana Prvovenčanog i arhiepiskopa Save. Velika manastirska crkva nosi sve odlike zrelog Raškog graditeljskog stila čiji je rodonačelnik Sv. Sava. Hram je bio ukrašen freskama tek posle sticanja crkvene samostalnosti 1219. Najstarije freske u Žiči, izvedene neposredno po Savinom povratku u zemlju, sačuvane su samo u pjevničkim prostorijama. U ostalim dijelovima crkve - u oltarskom prostoru, naosu i staroj priprati, one su kasnije, zbog oštećenosti, zamijenjene novim slojem.Žiča u našem narodu ima veliki ugled. Naziva se "sedmovrata Žiča" zato što je u njoj krunisano sedam srpskih kraljeva (za svako krunisanje otvarana su nova vrata). Crvena fasada manastira je simbol kraljevstva.